Latin news

dela Tergeste medieval fin ala proclamazion del portofranco nel Settecento
Regole del forum
Collegamenti al regolamento del forum in varie lingue ed alle norme sulla privacy in italiano.
Avatar utente
rofizal
Eximio
Eximio
Messaggi: 3396
Iscritto il: dom 1 gen 2006, 18:56
Località: Terra

Latin news

Messaggio da rofizal »

TERGESTE

seu TERGESTUM, Ptol. et Melae, l. 2. c. 3. et 4. colonia et urbs Carnorum, seu Histriae in confinio maritimo ab Aquileiâ 25. mill. pass. in ortum; nunc Istriae. Baudrando in ora maris Adriatici et infimo recessu sinus Tergestini.
Parva sed munita, sub Imperatore. Cum portu capaci, cui adiacet castrum Euchi; 33. mill. apss. ab Aquileia. 50. a Pola in Circium; Episcopalis sub Patriarcha Aquileiensi. Hinc comitatus Tergestinus tractus adiacens, sub Austriacis. Populi Tergestini. Hîc Tergestinus sinus,qui et Aquileius dicitur. Nunc Golfo de Trieste; intimus maris Hadriatici recessus, inter Carnos et Istros, seu inter Sontii fluv. ostia, in ora Foro-Iulii et promuntori. Albram, prope Umacum in ora Istriae. Tergestra vocatur Stephano. Dionys. v. 380.

---------

AVESICA

intra montes, in limite Comitatus Coritiensis. German. Senasecz. 12. milliar. a Tegeste.

-----------

PUCINUM

oppid. est Histriae in Mediterraneis, Ptol. l. 3. c. 1. hodie Prosecho, in foro Iulio situm est.
Hinc vina a Plinio tantopere laudata. Pucina vocata, quae nunc a Germanis Beinfal appellantur. Plin. l. 14. c. 6. statim ab initio.

--------------

TIMAVUS

vulgo Timavo, fluv. maximus Carnorum, sed brevissimi decursus 19. fontibus ex vicino monte erumpens, quibus confluentibus vix ad 2. mill. pass. latissimus Hadriaticum pelagus ultra Aquileiam 7. Tergeste versus petit.
Lacus apud quem oritur, Fanum Diomedis, vulgo Giovanni. In eo pingues et optimae anguillae, Aelian. Huius fluvii meminit Virg. l. 1. Aen. v. 246. de Antenore.

Antenor potuit --- ---
Regna Liburnorum, et fontem superare Timavi.
Unde per ora novem vasto cum murmure montis
It mare praeruptum, et pelago premit arva sonanti.


Claudian. de 6. Consul. Honorii. v. 198.

Mincius, inque novem consurgens ora Timavus.


Lucanus, l. 7. v. 194.

Atque Antenorei dispergitur unda Timavi.


Martialis, l. 4. Epigr. 25. v. 5.

Et tu Ledaeo felix Aquileia Timavô.


Hodie in foro Iulio describitur a Leandro, qui dicit eum Timavo vocari. Niger vero eum Larechio nominat. Vide Cluv. Ital. Ant. p. 189. Ante eius ostia Insulae aliquot parvae, sed clarae, ob fontes calidos, aestu maris crescentes. Plin. l. 2. c. 103.

--------------

NESACTIUM

Istriae oppid. Plin. l. 3. c. 19. Nesactum Ptol. et Nesattium Livio. Castello novo ad Arsium fluv.
hodie esse scribit D. Niger.

--------------

FORMIO

Istriae fluv. parvus. Ptol. hodie Risano.
In mare Hadr. et Sinum Tergestinum cadens, 2. mill. a Iustinopoli in Bor. 6. a Tergeste in Austr. Baudr.

-----------


IUSTINOPOLIS

urbs Istriae primaria, a Iustino Caesare condita, s. potius instaurata.
Vide Volater. Nunc Capo d'Istria, 24. mill. a Parentio in Bor. 10. a Tergeste in Austr. Sub Venetis. Episcopal. est sub Patriarcha Aquileiensi. Leand. Alb. Imperatores Rom.

--------------

AEGIDA

oppid. Istriae primarium.
Quod cum dirutum esset, a Iustino Imperatore restauratum, Iustinopolis nomen accepit. Hodie Capo d' Istria, Ital. Copia Slavis, Gafers German. Sedet in rupe, 700. pass. a terra, ab una parte, et 520. ab altera. Ponte iunctum est continenti. Plin. l. 3. c. 19. Leander, Ortel. Vide Iustinopolis.

-------------------

FORUM Julium

Plin. l. 3. c. 1. et r. Strab. l. 4. p. 184. Ptol. et Iulii, Freius. Plin. Colonia Octavianorum, in nummo Aug. Col. Iulia Octavianorum: in nummo Domitiani Col. For. Iul. in nummo Neronis Col. Pacens. Class. a paco nempe Pacensis, et classe Aug. Caes. cuius navale Fuerat, Classica: Huc enim, ad Gallicum littus tuendum, rostratas naves cum remige valido miserat, Tac. Hist. l. 2. c. 14. l. 3. c. 43. Urbs est Galliae Narbonensis, Episcopal. sub Archiep. Aquensi, unde et a Massilia 600. stadiis, teste Strab. l. 4. p. 184. abest in Ort. in ora Provinciae littorali, inter Nicaem et Telonem 10. et 12. leucis. Forum item Iulium. Tac. et Ptol. Cividal d' Austria alias, nunc Cividal del Friuli, teste Leandro et Lazio, ac aliis, colonia et urbs Carnorum, ab Utino 8. mill. pass. in Bor. ab Aquileia 22. in Circium, quod et Castrum Iuliense Diacono dicitur. Forum praeterea Iulium Plin. qui populos Foroiulienses memorat, Friuli et Patria a Venetis, quibus paret, Friaul Germanis, quae, et Carnia veteribus, regio est Italiae, Venetiae pars, inter Marchiam Tarvisinam, et Histriam ac Noricum contenta. Cuius Utinum caput est, et conventus iuridicus. Vide Leandr, deser. Ital. Blondum, et I. Candidum in Aquilegiensium Hist. Eius meminit Fortunatus in vita S. Martini
l. 4.

Inde Foro Iuli nomine Principis exi.


Ferrar. Baudr. Forum Iulii, Freius, urbs est Provinciae in valle, Patria Cnaei Iulii Agricolae, viri consularis, qui Tacito socer fuit, ac Valerii Paulini, Vespasiani Aug. Procuratoris, et Ducis. Sita est intra paludes, dim idia leuca ab ora maris Mediterranei, 13. leuc. a Telone in Ort. et 4. a Fano S. Eutropii in Bor. ad ostia fluv. Argentei, qui vulgo Argence, alias Argens, a colore aquarum nomen habet. Hunc Lepidus Ep. ad Cic. nuncupat flumen Argenteum, data ex Ponte Argenteo: qui locus sic appellatus est, a ponte amni imposito. Arenae huius Argentei fluv. Foroiuliensium portum illum tam eximium olim, implevêre ac obstruxêre: ut arenae Rhodani oram Gothiae importuosam reddidêre: ac post Ludovici IX. regnum, ab Aquis Mortuis, portu ante celeberrimo, recessit mare 3. aut 4. mill. pass. Videtur autem fuisse Forum Iulii caput olim Suelterorum, vel Selterorum. Hîc Amphitheatrum, opus Rom. Hadr. Vales. Not. Gall. Ep. est sub Archiep. Aquensi, cui etiam Parlamento subest. Colonia fuit illustris Romanorum, Iulii Caes. nomine insignita, an quia ibi armorum officina, an quia commercii aut Praefecti sedes. Bis terque a Gothis, et Saracenis vastata, nihilominus hodieque illustria servat antiquitatis monumenta: Amphitheatrum ferme integrum, aquaeductum admirandum 10. leucarum, statuas, tripodem e quo Oracula olim fundebantur, inscriptiones innumeras. Sedes Ep. esse coepit sec. 2. sed primus, cuius apud Auctores mentio, Acceptus est, qui Concilio Valentiae habito A. C. 374. interfuit, quo se ipsum criminis arguit scriptoribus ignoti, ut a functione Episcopali liberaretur: Secundus, cuius meminêre Auctores, est Kilianus, cui Leontius Martyr, Theodorus, Victorinus, etc. succesêre. Inter Episcopos eius porro fuêre Ioh. XXIII. Pont. Rom. Vilhelmus Amicicus Patriarch. Hierosolymit. tresque alii, Cardinalitio murice tincti. Vide Morer. Dict. Hist. et praeter illum, Strab. l. 4. Plin. l. 3. c. 4 Tac. l. 2. c. 63. et l. 4. c. 5. et in vita Agric. c. 4. Melam l. 2. c. 5. Baron. in Ann. Robert. Gall. Christ. Sammartan. tom. 2. p. 568. et seqq. Saussaeum Mart. Gall. Savaronem in Sidon. Apollin. Baralim Chron. Lirin. Nostradamum et Bouch. Hist. Prov. du Tour vitâ S. Leontii, Guesnaeum part. 1. c. 42. Cassiani ill. etc. Forum Iulii item, urbs Carnorum, nunc Cividad di Friuli dicitur, ad Natisonem fluv. sub dominio Rei publicae Venetae, et in agro Foroiuliensi ab ea dicto, 15. mill. a Goritia in Occas. et ad radices Alpium. Prodita suit A. C. 612. a Gisolphi Ducis victi caesique vidua Romilda, Casgano victori, cuius nuptiis inhiabat, sed hic datâ libidini promissâ nocte prostitutam militibus palo transfixit: Filiae vero dissimiles matri, ascititio foetore mammas inficientes pudicitiam conservarunt, Aimon. l. 4. c. 5. etc.

Acceptos aliis Panchaia mittat odores,
Nobis, virginitas quo mage tuta, placet.


Forum Iulium autem, seu Foroiuliensis provincia, pars est Italiae ubi alias Carni populi, nunc Friuli, et aliquando Patria del Friuli, Gallis le Frioul; totaque subest dominio Venetorum, exceptis Aquileiâ, et Goritiâ, quae parent Austriaco. Nomen haec regio quibusdam nacta videtur a Iulio Caes cuius ibi legiones

stativa habebant, aliis, aliud sentientibus. Utinum caput est, reliquae urbes Tergeste, Gradisca, Aquileia, Goritia caput Comitat. cognom. Palma, a Venetis ante aliquod tem pus condita, etc. Vide Leandr. Albert. deser. Ital. p. 484. et seqq. edit. Venetae A. C. 1581. Cluv. Introd. Geogr. l. 3. c. 35. etc. Rogaudi Ducis Foroiulii rebellionem, illo capite truncato, sedavit Carolus Magnus A. C. 776. Berengarium dem Ducem creavit Carolus Calvus Imp. A. C. 876. etc.

---------------

DUINUM

castell. Fori Iulii.

-----------------

AQUILEIA, seu AQUILEGIA

Herodiano l. 8. c. 2. Roma seu Romania dicta, quia florente Imperiô secundum semper locum obtinuit, urbs Carnotum ad Narisonem fluv.
Romanorum colonia, primitus contra Barbarorum excursiones exstructa: 12. mill. pass. distat a mati, iuxta quam Timavum amnem nonnulli locârunt. Martialis, l. 4. Epigr. 25. v. 5.

Et tu Ledaeo selix Aquileina timavo.


Saltem non procul abfuisse a Venetiis, indicat Silius l. 8. v. 605.

Nec non cum Veneus Aquileta persurit armis.


Dionys. Perieg.

---- *to/qi s1u/retai *a)dria\s2 a(/lmh
*po/nton e)s2 a)gxi/poron *a)kulhi+/on. ---


Mala. l. 2. c. 3. Natiso nonlonge a mari ditem attingit Aquileiam. Ubi doctissimus Is Vossius. Aquilegiam habent libri veteres, quemadmodum etiam passim, apud auctores alios, feribi notissimum est. Existimant plerique, verum nomen esse Aquileia, dictamque fuisse ab Aquila, quae dextra, cum urbs conderetur, advolavit; ut ait Iulianus Imperat. or atione de gesus Constantii, hinc aliqui vocârunt Aquilim. Ego aliter puto, nempe Aquilegiam antiquum fuisse nomen, sicque appellatam esse a fontium, et rivorum copiâ. Nam et fluvialibus aquis et putealibus urbs haec abundabat, uti docet Strabo l. 5. Vide et Plin. l 3. c. 19. P. Diac. et Leand. deser. Italiae, Ex hac orti sunt Chtomatius, ad quem Hieronymus saepe seripsit, itemque Rusfinus Graece Itatineque eruditus. Aglar vulgo dicitur. Ausonius in Catalogo Clarar. Urb. Epigr. 7. v. 2.

Nona inter claras Aquileia cieberis urbes.


Nic. Lloydius. Olim pertampla; insigni virtute, Maximini Thracis Imperatoris acerrimos obsidionis impetus repressit, cum mulietes ex propriis crinibus funiculos patarent, postquam nervi ad sagittas emittendas defecissent, A. C. 240. sed ab Attila, auspiciô ciconiae, A. C. 452. post triennii obsidionem, Procop. l. 3. de bello Vandal. dein a Longobardis, A. C. 590. incensa et devastata fuit, postea a Papone Patriatcha reaedificata. Ad hanc Constantinus, fratti Copnstanti Occidentem erepturus, praeliô victus est, A. C. 340. Eutrop. l. 10. Aur. Victor. Maximus Tyt. quoque a Theodosio ibidem victus, captus et obtruncatus est, A. C. 387. Oros. l. 7. c. 20, 21. Antiquitus fuit, sub ditione tempotali Pattiatchae, postea ab Archiducibus Austriae occupata, usque in hunc diem; sed muris caret, et ob aeris inclementiam a paucis habitatur. Vix 9. milliar. ab ora littorali maris Adriatici, media inter Palmam, et Gradum. Baudrand. Patriatchatus primo Gradumm, nunc Venetias transsatus est. Concilium ibi habitum primo A. C. 381. contra reliquias Arianotum, Tomô 1. Concil.Secundo, A. C. 400. contra Origenistas, etc. Vide Sigebert, A. C. 698. Bed. 6. aetate, Paul. Diaconum, l. 5. c. 14. Ibidem sub Imperarotib. monetam olim cusam, pater ex notis AQ. AQOB. AQPS. AQS. AQT. in nummis occuttentibus. Vide hîc passim, ut et in notis PAQ Qa, SMAQ. SMRQ. Certe ad Aquileiensem Monctam referendam putant Constitutionem Gratiani, Valentiniani et Theodosii Imperator. quâ in monetarum opifices, extraneis se matrimoniô iungentes, poena statutir. Plura apud Cluverum de Italia Ant. l. 1. c. 20. longitud. 36. 10. latitud. 45. 45. Coeterum Aquileiensis Pattiatchatus orgio ad A. C. 570. teferttur a Macro, quô Episcopi Veneti, Stiriae item ac Liguriae, Episcopo Romavo subici renuentes, et Paulinum urbis huius Episcopum, Primatem suum eligentes, eum Patriarcbae nomine acque dignitate insignivêre, quod nomen tunc primum in Occidente auditum: confirmataque est, rebus compositis, a Pontisice Romano continuatio huius tituli Aquileiensium Praesulibus, et sancitum, ut prima haec sedes, post Romam, in Italia esset, Ravennas vero tertium locum obtineret. Postea quoque multa privilegia certatim in hunc Patriarchatum ab Impertoribus congesta sunt, iusque cudenae monetae et titulus Foroiuliensis Ducis, Istriae Marchionis ac S. Romani Imperii Principis, concessus. Dum autem lites, de quibus supra, durarent, Pontifices Patriarcbatus titulum Gradensi tribuerunt, eumque Aquileiensi opposuerunt, unde inter duos hos Praesules maximae contentiones ortae sunt, Longobardis Aquileiensem; Papâ vero et Exsatcho Ravennate Gradensem tuentibus: Sed dignitas haec tandem in Venetorum Episcopum translata est, a Nicolao V. qua de re vide suô locô.


Avatar utente
babatriestina
senator
senator
Messaggi: 41270
Iscritto il: dom 25 dic 2005, 19:29
Località: Trieste, Borgo Teresiano

Messaggio da babatriestina »

Ghe xe dei erori de stampa, vedo del t dove che dovessi esser dele r.. le done de Aquileia che se taiava i cavei per far corde de archi nel assedio de Massimino Trace... ma el Lloydius me fa pensar che no xe stado scritto po tanto tempo fa :-D

ma chi xe el castrum Euchi??? vizin del porto de Trieste?
e el povero Patriarca Popone xe deventado Papone!

Dove te ga trovado sto collage? :-D :-D :-D


Avatar utente
rofizal
Eximio
Eximio
Messaggi: 3396
Iscritto il: dom 1 gen 2006, 18:56
Località: Terra

Messaggio da rofizal »

babatriestina ha scritto:me fa pensar che no xe stado scritto po tanto tempo fa :-D
Dove te ga trovado sto collage? :-D :-D :-D
In efeti xe stado scrito nel XVII secolo da Johann Jacob Hofmann. Se trata del famoso "Lexicon Universale":
Immagine
meso in rete, per intero credo, da l'Università de Magonza.


Avatar utente
babatriestina
senator
senator
Messaggi: 41270
Iscritto il: dom 25 dic 2005, 19:29
Località: Trieste, Borgo Teresiano

Messaggio da babatriestina »

Me par che nel capitolo su Aquileia i fazi riferimento al Scisma dei tre capitoli... Trieste, parva sed munita.. picia ma fortificada!!


Torna a “De 'l medio evo a 'l porto franco”